Τρίτη 30 Απριλίου 2013
Δευτέρα 29 Απριλίου 2013
Μεγάλη Τρίτη: "Βλέπε ουν ψυχή μου".
Ο Ιησούς Χριστός καταδίκασε κάθε μορφή κακίας και αμαρτίας χρησιμοποιώντας παραβολές ή διάφορους άλλους τρόπους, ποτέ όμως δεν καταδίκασε τον συγκεκριμένο αμαρτωλό που βρισκόταν μπροστά Του έστω και αν δεν έδειχνε διάθεση μετανοίας. Αντίθετα μάλιστα, όταν έχει μπροστά Του ο Χριστός τον συγκεκριμένο αμαρτωλό τον αντιμετωπίζει με συμπάθεια, επιείκεια και πολύ συχνά με τρυφερότητα. Έτσι αντιμετωπίζει το Ζακχαίο, την αμαρτωλή γυναίκα, τη Σαμαρείτιδα που δεν έκανε καμιά δήλωση μετανοίας, αλλά ακόμη και τον πλούσιο νέο που δεν θέλησε να αποχωρισθεί τα πλούτη του, ο Χριστός• "εμβλέψας αυτώ ηγάπησεν αυτόν" (Μαρκ. 10, 21) κατά τον Ευαγγελιστή Μάρκο.
Υπάρχει όμως ένα είδος αμαρτωλού ανθρώπου τον οποίο ο Χριστός κατεδίκασε άμεσα και προσωπικά• τον υποκριτή. Στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Μ. Τρίτης (Ματθ. 23, 15-23, 39) ο Χριστός κεραυνοβολεί τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους, τους καθώς πρέπει και τους κατεξοχήν ευσεβείς ανθρώπους της εποχής Του, που βρίσκονταν μπροστά Του εκείνη ακριβώς τη στιγμή, για την υποκρισία τους, και δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει εναντίον τους πολύ βαρείς χαρακτηρισμούς και να τους προσάψει βαρύτατες κατηγορίες.
Από το ευαγγελικό αυτό απόσπασμα φαίνεται πολύ καθαρά ότι ο Χριστός δεν βλέπει αυτούς τους ανθρώπους να βρίσκονται κοντά Του ή να έχουν οποιαδήποτε σχέση μ’ Αυτόν, γι’ αυτό η Εκκλησία σ' αυτό το προχωρημένο στάδιο της πορείας για τη συνάντηση με τον αναστημένο Χριστό μας υπενθυμίζει ακόμα μια φορά και με πολλή έμφαση πώς σύμφωνα με την ξεκάθαρη δήλωση αυτού του ίδιου του Χριστού, αυτή η συνάντηση μπορεί να είναι δυνατή για τους τελώνες και τις πόρνες αλλά είναι εντελώς αδύνατη για τους υποκριτές.
"Τη Αγία και μεγάλη Τρίτη της των δέκα παρθένων παραβολής της εκ του ιερού Ευαγγελίου μνείαν ποιούμεθα" λέει το συναξάριο της ημέρας. Γιατί όμως αυτή η "μνεία" της παραβολής των δέκα παρθένων; Ήδη από την πρώτη ημέρα της Μ. Εβδομάδος έχει εισαχθεί το θέμα του Χριστού νυμφίου που έρχεται "εν τω μέσω της νυκτός", όπως και στην παραβολή των δέκα παρθένων, και όποιον βρίσκει "γρηγορούντα" τον συμπεριλαμβάνει στο νυμφώνα, στη βασιλεία Του, ενώ αποκλείει εκείνον που τον βρίσκει "ραθυμούντα".
Ο νυμφίος έρχεται πάντοτε, κάθε ήμερα και κάθε στιγμή της ζωής μας. Κάθε στιγμή της ζωής μας ο Θεός μας προσφέρει μια ανεπανάληπτη και μοναδική ευκαιρία για να Τον πλησιάσουμε. Κάθε ευκαιρία που χάνουμε, τη χάνουμε για πάντα γιατί ποτέ δεν θα ξαναγυρίσει. Θα μας δοθούν άπειρες καινούργιες ευκαιρίες, αλλά ποτέ δεν θα ξανάρθει μια ευκαιρία που χάσαμε.
Κάποτε ο νυμφίος μπορεί να έλθει με την ευκαιρία να δείξουμε ευαισθησία στον άνθρωπο που βρίσκεται πλάι μας και περνάει μια δύσκολη στιγμή, κάποτε μπορεί να έλθει με την ευκαιρία να δείξουμε κατανόηση και συγκατάβαση στον άνθρωπο που φέρεται άδικα και άπρεπα, αλλά επειδή τον πιέζει κάποια εσωτερική αγωνία. Κάποτε ό νυμφίος μπορεί να έλθει με την ευκαιρία να πούμε έναν καλό λόγο για κάποιον άνθρωπο ή σε κάποιον άνθρωπο, ή να μην πούμε κακό εναντίον του. Κάποτε ο νυμφίος μπορεί να έλθει με την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε με ανθρωπιά έναν ταλαιπωρημένο πολίτη που ζητάει κάποια εξυπηρέτηση στη δημόσια υπηρεσία που εργαζόμαστε. Κάποτε ο νυμφίος μπορεί να είναι για τους γονείς ο έφηβος γιος ή κόρη τους που ζητάει χώρο για να αναπτύξει την προσωπική του ταυτότητα και κάποτε μπορεί να είναι ένας πατέρας πού ζητάει, έστω άστοχα αλλά απεγνωσμένα, την αναγνώριση του παιδιού του.
Ο νυμφίος έρχεται με άπειρες τέτοιες καθημερινές ευκαιρίες σε κάθε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας αλλά τις πιο πολλές φορές "εν τω μέσω της νυκτός" σε σχέση με τη δική μας εγρήγορση. Η νύχτα αυτή δεν είναι εκείνη που φέρνει η δύση του ηλίου αλλά εκείνη που δημιουργούν τα τυφλωμένα μας μάτια, που μόνο την καθημερινότητα της ζωής μπορούν να βλέπουν, έτσι, που να περιορίζεται η πραγματικότητα στο τι και πως και πόσο θα πάρουμε από τους άλλους ή σε βάρος των άλλων.
Όταν είδε ο Ησαΐας τη δόξα του Θεού διαπίστωσε, όπως και κάθε άνθρωπος όταν βλέπει τη δόξα του Θεού διαπιστώνει, πόσο τραγική είναι αυτή η τύφλωση των ανθρώπων που ο θείος φωτισμός δεν έχει ανοίξει τα μάτια τους, και είπε "τετύφλωκεν αυτών τους οφθαλμούς και πεπόρωκεν αυτών την καρδίαν, ίνα μη ίδωσι τοις οφθαλμοίς και νοήσωσι τη καρδία και επιστραφώσι και ιάσομαι αυτούς" (Ματθ. 12,40).
Βέβαια ο Χριστός δεν βρίσκεται μέσα σ' αυτό το ελάχιστο και χυδαίο μέρος τής πραγματικότητας, που βλέπουν τα τυφλωμένα μάτια του ανθρώπου. Αυτός πλημμυρίζει ένα άλλο τεράστιο, φωτεινό και υπέροχο μέρος της πραγματικότητας, τη Βασιλεία του Θεού, που μπορεί να είναι προσιτή στον άνθρωπο και που μόνη μπορεί να κάνει τη ζωή του άξια να την ζήσει.
"Βλέπε ουν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθής, και της βασιλείας έξω κλεισθής".
Κυριακή 28 Απριλίου 2013
Ομιλία Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά εις την Κυριακή των Βαΐων
1. Σε καιρό ευνοίας σε επήκουσα και σε ημέρα σωτηρίας σ' εβοήθησα», είπε ο Θεός δια του Ησαΐα (Ησ. 49, 8). Καλό λοιπόν είναι να ειπώ σήμερα το αποστολικό εκείνο προς την αγάπη σας· «Ιδού καιρός εύνοιας, ιδού ημέρα σωτηρίας· ας απορρίψωμε λοιπόν τα έργα του σκότους και ας εκτελέσωμε τα έργα του φωτός, ας περιπατήσωμε με σεμνότητα, σαν σε ημέρα» (Β΄ Κορ. 6,2· Ρωμ. 13,12). Διότι προσεγγίζει η ανάμνησις των σωτηριωδών παθημάτων του Χριστού και το νέο και μέγα και πνευματικό Πάσχα, το βραβείο της απαθείας, το προοίμιο του μέλλοντος αιώνος.
Και το προκηρύσσει ο Λάζαρος που επανήλθε από τα βάραθρα του άδη, αφού αναστήθηκε από τους νεκρούς την τετάρτη ημέρα με μόνο τον λόγο και το πρόσταγμα του Θεού, που έχει την εξουσία ζωής και θανάτου, και προανυμνούν παιδιά και πλήθη λαού άκακα με την έμπνευση του θείου Πνεύματος αυτόν που λυτρώνει από τον θάνατο, που ανεβάζει τις ψυχές από τον άδη, που χαρίζει αΐδια ζωή στην ψυχή και το σώμα...
2. Αν λοιπόν κανείς θέλη ν' αγαπά τη ζωή, να ιδή αγαθές ημέρες, ας φυλάττη την γλώσσα του από κακό και τα χείλη του ας μη προφέρουν δόλο· ας εκκλίνη από το κακό και ας πράττη το αγαθό· (Πέτρ. 3, 10ε, Ψαλμ. 33, 13-15). Κακό λοιπόν είναι η γαστριμαργία, η μέθη και η ασωτία· κακό είναι η φιλαργυρία, η πλεονεξία και η αδικία· κακό είναι η κενοδοξία, η θρασύτης και η υπερηφάνεια. Ας αποφύγη λοιπόν ο καθένας τέτοια κακά και ας επιτελή τα αγαθά.
Ποιά είναι αυτά; Η εγκράτεια, η νηστεία, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ελεημοσύνη, η μακροθυμία, η αγάπη, η ταπείνωσις. Ας επιτελούμε λοιπόν αυτά, για να μεταλάβωμε αξίως του θυσιασθέντος για χάρι μας αμνού του Θεού και ας λάβωμε από αυτόν τον αρραβώνα της αφθαρσίας για να τον φυλάξωμε κοντά μας σ' επιβεβαίωσι της υπεσχημένης προς εμάς κληρονομίας στους ουρανούς.
Αλλά είναι μήπως δυσκατόρθωτο το αγαθό και οι αρετές είναι δυσκολώτερες από τις κακίες; Εγώ πάντως δεν το βλέπω· διότι περισσοτέρους πόνους υφίσταται από εδώ ο μέθυσος και ο ακρατής από τον εγκρατή, ο ακόλαστος από τον σώφρονα, ο αγωνιζόμενος να πλουτήση από τον ζώντα με αυτάρκεια, αυτός που επιζητεί ν' αποκτήση δόξα από τον διαγοντα σε αφάνεια· αλλ' επειδή λόγω της ηδυπαθείας μας οι αρετές μάς φαίνονται δυσκολώτερες, ας βιάσωμε τους εαυτούς μας· διότι ο Κύριος λέγει «η βασιλεία του Θεού είναι βιαστή και οι βιασταί την αρπάζουν» (Ματθ. 11, 12).
3. Χρειαζόμαστε λοιπόν όλοι προσπάθεια και προσοχή, ένδοξοι και άδοξοι, άρχοντες και αρχόμενοι, πλούσιοι και πτωχοί, ώστε ν' απομακρύνωμε από την ψυχή μας τα πονηρά αυτά πάθη και αντί αυτών να εισαγάγωμε σ' αυτήν όλη τη σειρά των αρετών.
Πραγματικά ο γεωργός και ο σκυτοτόμος, ο οικοδόμος και ο ράπτης, ο υφαντής και γενικώς ο καθένας που εξασφαλίζει τη ζωή του με τους κόπους και την εργασία των χεριών του, εάν αποβάλουν από την ψυχή τους την επιθυμία του πλούτου και της δόξας και της τρυφής, θα είναι μακάριοι· διότι αυτοί είναι οι πτωχοί για τους οποίους προορίζεται η βασιλεία των ουρανών, και γι' αυτούς είπε ο Κύριος, «μακάριοι είναι οι πτωχοί κατά το πνεύμα» (Ματθ. 5, 3).
Πτωχοί δε κατά το πνεύμα είναι αυτοί που λόγω του ακαυχήτου και αφιλοδόξου και αφιληδόνου του πνεύματος, δηλαδή της ψυχής, ή έχουν εκουσίαν και την εξωτερική πτωχεία ή την βαστάζουν γενναίως, έστω και αν είναι ακουσία.
Αυτοί όμως που πλουτούν και ευημερούν και απολαύουν την πρόσκαιρη δόξα και γενικώς όσοι είναι επιθυμητοί αυτών των καταστάσεων θα περιπέσουν σε δεινότερα πάθη και θα εμπέσουν σε μεγαλύτερες, περισσότερες και δυσχερέστερες παγίδες του Διαβόλου· διότι αυτός που επλούτησε δεν αποβάλλει την επιθυμία του πλουτισμού, αλλά μάλλον την αυξάνει, ορεγόμενος περισσότερα από προηγουμένως.
Έτσι και ο φιλήδονος και ο φίλαρχος και ο άσωτος και ο ακόλαστος αυξάνουν μάλλον τις επιθυμίες των παρά τις αποβάλλουν. Οι δε άρχοντες και οι αξιωματούχοι προσλαμβάνουν και δύναμι, ώστε να εκτελούν αδικίες και αμαρτίες.
4. Γι' αυτό είναι δύσκολο να σωθή άρχων και να εισέλθη στη βασιλεία του Θεού πλούσιος. «Πώς», λέγει, «μπορείτε να πιστεύετε σ' εμένα λαμβάνοντας δόξα από τους ανθρώπους και μη ζητώντας την δόξα από τον Θεό μόνο» (Ιω. 5, 44); Αλλ' όποιος είναι εύπορος ή αξιωματούχος ή άρχων ας μη ταράσσεται· διότι μπορεί, αν θέλη, να ζήτηση τη δόξα του Θεού και να πιέση τον εαυτό του, ώστε ανακόπτοντας την προς τα χειρότερα ροπή να αναπτύξη μεγάλες αρετές και ν' απωθήση μεγάλες κακίες, όχι μόνο από τον εαυτό του, αλλά και από πολλούς άλλους που δεν θέλουν.
Μπορεί πραγματικά όχι μόνο να δικαιοπραγή και να σωφρονή, αλλά και αυτούς που θέλουν ν' αδικούν και ν' ακολασταίνουν να τους εμποδίζη ποικιλοτρόπως, και όχι μόνο να παρουσιάζεται ο ίδιος ευπειθής στο ευαγγέλιο του Χριστού και στους κήρυκές του, αλλά και τους θέλοντας ν' απειθούν να τους φέρη σε υποταγή στην Εκκλησία του Χριστού και στους προϊσταμένους της κατά Χριστόν, όχι μόνο δια της δυνάμεως και εξουσίας που έλαβε από τον Θεό, αλλά και με το να γίνεται τύπος στους υποδιεστέρους σε όλα τα αγαθά· διότι οι αρχόμενοι εξομοιούνται με τον άρχοντα.
5. Χρειάζεται λοιπόν προσπάθεια και βία και προσοχή σε όλους μεν, αλλ' όχι εξ ίσου. Σ' αυτούς που ευρίσκονται σε δόξα, πλούτο και εξουσία, καθώς και στους ασχολούμενους με τους λόγους και την απόκτηση της σοφίας, αν θα ήθελαν να σωθούν, χρειάζεται περισσότερη βία και προσπάθεια, επειδή από την φύσι τους είναι δυσπειθέστεροι. Αυτό μάλιστα γίνεται καταφανές και από τα ευαγγέλια του Χριστού που αναγνώσθηκαν χθες και σήμερα.
Πραγματικά, με το θαύμα που ετελέσθηκε στον Λάζαρο και παρέστησε ολοφάνερα ότι αυτός που το έκαμε είναι Θεός οι μεν άνθρωποι του λαού επείσθηκαν και επίστευσαν οι δε τότε άρχοντες, δηλαδή οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, τόσο αμετάπειστοι έμειναν, ώστε να εκμανούν περισσότερο εναντίον του και να θέλουν λόγω φρενοβλαβείας να τον παραδώσουν σε θάνατο, αυτόν που και με όσα είπε και με όσα έπραξε αναφάνηκε κύριος ζωής και θανάτου.
Δεν έχει δε να ειπή κανείς ότι το γεγονός ότι τότε ο Χριστός εσήκωσε επάνω τους οφθαλμούς του και είπε, «Πάτερ, σ' ευχαριστώ που με άκουσες», εστάθηκε εμπόδιο για το να θεωρήσουν ότι αυτός είναι ίσος με τον Πατέρα· διότι αυτός προσθέτει εκεί λέγοντας προς τον Πατέρα, «εγώ δε εγνώριζα ότι πάντοτε με ακούεις, αλλά τα είπα για χάρι του όχλου που παρευρίσκονταν, για να πιστεύσουν ότι εσύ με απέστειλες» (Ιω. 11, 42).
Για να γνωρίσουν δηλαδή αφ' ενός μεν ότι είναι Θεός και έρχεται από τον Πατέρα, αφ' ετέρου δε ότι ενεργεί τα θαύματα όχι εναντίον αλλά με συναίνεσι του Πατρός, εσήκωσε μεν εμπρός σε όλους τους οφθαλμούς του προς τον Πατέρα, είπε δε προς αυτόν εκείνα που αποδεικνύουν ότι αυτός που ωμίλησε επί γης είναι ίσος με τον υψηλά στους ουρανούς Πατέρα.
Έτσι, όπως στην αρχή, όπου επρόκειτο να πλασθή ο άνθρωπος, προηγήθηκε βουλή, έτσι και τώρα στο Λάζαρο, όπου επρόκειτο ν' αναπλασθή ο άνθρωπος, προηγήθηκε βουλή. Αλλά εκεί, που επρόκειτο να πλασθή ο άνθρωπος, είπε ο Πατήρ προς τον Υιό «ας κατασκευάσωμε άνθρωπο» και ο Υιός άκουσε, και έτσι ο άνθρωπος παρήχθηκε στην ύπαρξι· εδώ δε τώρα είπε ο Υιός και ο Πατήρ άκουσε, και έτσι εζωοποιήθηκε ο Λάζαρος.
6. Βλέπετε πόση είναι η ομοτιμία και η ομοβουλία; Διότι η μεν μορφή της προσευχής χρησιμοποιήθηκε για τον παρευρισκόμενο όχλο, τα δε λόγια δεν ήταν λόγια προσευχής, αλλά δεσποτείας και εξουσίας· «Λάζαρε, ελθέ έξω», και αμέσως ο τετραήμερος νεκρός παρουσιάσθηκε σ' αυτόν ζωντανός· άραγε τούτο έγινε με πρόσταγμα αναζωούντος ή με προσευχή ζωοποιούντος;
Εφώναξε δε με μεγάλη φωνή επίσης για τους παρευρισκομένους· διότι μπορούσε όχι μόνο με μετρία φωνή, αλλά και με την θέληση μόνο να τον αναστήση, όπως μπορούσε να το κάμη και απέχοντας μακριά και με την πέτρα επάνω στον τάφο.
Αλλά και προσήλθε στον τάφο και είπε στους παρευρισκομένους, που εσήκωσαν οι ίδιοι την πέτρα και αισθάνθηκαν τη δυσωδία, κι εφώναξε με μεγάλη φωνή και τον εκάλεσε κι έτσι τον ανέστησε, ώστε και με την όρασί τους (διότι τον έβλεπαν επάνω στον τάφο) και με την όσφρησί τους (διότι αισθάνονταν τη δυσωδία του νεκρού που ήταν ήδη στην τετάρτη ημέρα) και με την αφή (διότι χρησιμοποιώντας τα χέρια τους κατά πρώτον εσήκωσαν την πέτρα από το μνημείο, ύστερα έλυσαν το δέσιμο στο σώμα και το σουδάριο στο πρόσωπο) και με τα αυτιά τους (αφού η φωνή του Κυρίου έφθανε σε όλων τις ακοές) να καταλάβουν όλοι και να πιστεύσουν, ότι αυτός είναι που καλεί τα μη όντα σε όντα, που βαστάζει τα πάντα με τον λόγο της δυνάμεώς του, που και στην αρχή με λόγο μόνο εδημιούργησε τα όντα από μη όντα.
7. Ο μεν άκακος λαός λοιπόν επίστευσαν σ' αυτόν με όλα αυτά έτσι, ώστε να μη κρατούν την πίστι σιωπηρά, αλλά να γίνουν κήρυκες της θεότητός του με έργα και λόγια. Διότι μετά την τετραήμερη έγερσι του Λαζάρου ο Κύριος ευρήκε ένα γαϊδουράκι, που προετοιμάσθηκε από τους μαθητάς, όπως λέγει ο ευαγγελιστής Ματθαίος, εκάθησε σ' αυτό, εισήλθε στα Ιεροσόλυμα κατά την προφητεία του Ζαχαρίου που προείπε, «μη φοβήσαι, θυγατέρα Σιών, ιδού έρχεται ο βασιλεύς σου δίκαιος και σωτήριος, πράος επάνω σε υποζύγιο, σε πωλάρι όνου»(Ζαχ. 9,9· Ματθ. 21,5).
Με τα λόγια αυτά ο προφήτης εδείκνυε ότι αυτός είναι ο προφητευόμενος βασιλεύς, που είναι ο μόνος πραγμαπκά βασιλεύς της Σιών διότι, λέγει, ο βασιλεύς σου δεν είναι φοβερός στους παρατηρητάς, ούτε είναι κάποιος βαρύς και κακοποιός, συνοδευόμενος από υπασπιστάς και δορυφόρους, ή σύροντας πλήθος πεζών και ιππέων, ζώντας με πλεονεξία και απαιτώντας τέλη και φόρους, δουλείες και υπηρεσίες αγενείς και επιβλαβείς· αντιθέτως σημαία του είναι η ταπείνωσις, η πτωχεία και η ευτέλεια, εφ' όσον εισέρχεται επάνω σε όνο χωρίς καμμιά έπαρσι.
Γι' αυτό αυτός είναι ο μόνος δίκαιος βασιλεύς που σώζει με δικαιοσύνη και αυτός είναι πράος έχοντας ως ιδιότητά του την πραότητα· διότι ο ίδιος ο Κύριος λέγει για τον εαυτό του, «μάθετε από εμένα, ότι είμαι πράος και ταπεινός στην καρδιά».
8. Ο μεν βασιλεύς λοιπόν που ανέστησε τον Λάζαρο εισήλθε τότε στα Ιεροσόλυμα καθήμενος επάνω σε όνο· αμέσως δε όλοι οι λαοί, παιδιά, άνδρες, γέροντες, στρώνοντας τα ενδύματα και παίρνοντας βαΐα από φοίνικες, που είναι σύμβολα νίκης, τον προϋπαντούσαν σαν ζωοποιό και νικητή του θανάτου, τον προσκυνούσαν, τον προέπεμπαν, ψάλλοντας με μια φωνή όχι μόνο έξω, αλλά και μέσα στον ιερό περίβολο, «ωσαννά στον υιό του Δαβίδ, ωσαννά εν τοις υψίστοις».
Το ωσαννά λοιπόν είναι ύμνος που αναπέμπεται προς τον Θεό και ερμηνευόμενο σημαίνει «σώσε μας λοιπόν»· η δε προσθήκη «εν τοις υψίστοις» δεικνύει ότι αυτός δεν ανυμνείται μόνο επί γης ούτε από τους ανθρώπους μόνο, αλλά στα ύψη από τους ουράνιους αγγέλους.
9. Όχι δε μόνο τον ανυμνούν και τον θεολογούν έτσι, αλλά στη συνέχεια εναντιώνονται και στην κακόβουλη και θεομάχο γνώμη των Γραμματέων και Φαρισαίων και στις φονικές προθέσεις των. Αυτοί μεν έλεγαν γι' αυτόν φρενοβλαβώς, «αυτός ο άνθρωπος δεν είναι από τον Θεό κι επειδή πραγματοποιεί πολλά θαύματα, αν το αφήσωμε χωρίς να τον θανατώσωμε, όλοι θα πιστεύσουν σ' αυτόν και θα έλθουν οι Ρωμαίοι που θα μας πάρουν την πόλι και το έθνος» (Ιω. 11, 47).
Ο δε λαός τι λέγει; «Ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου· ευλογημένη η ερχόμενη βασιλεία του πατρός μας Δαβίδ» (Μάρκ. 11, 10). Με την φράσι «ευλογημένος ο ερχόμενος στο όνομα του Κυρίου», υπεδείκνυαν ότι είναι από τον Θεό και Πατέρα και ότι ήλθε στο όνομα του Πατρός, όπως λέγει και ο ίδιος ο Κύριος περί εαυτού, «ότι εγώ ήλθα στο όνομα του Πατρός μου και από τον Θεό εξήλθα και σ' αυτόν πηγαίνω» (Ιω. 8, 42).
Με την φράσι δε «ευλογημένη η βασιλεία του πατρός μας Δαβίδ», υπεδείκνυαν ότι αυτή είναι η βασιλεία στην οποία πρόκειται να πιστεύσουν τα έθνη κατά την προφητεία, και μάλιστα οι Ρωμαίοι. Διότι ο βασιλεύς αυτός όχι μόνο είναι ελπίς του Ισραήλ, αλλά και προσδοκία των εθνών κατά την προφητεία του Ιακώβ (Γεν. 49, 10), «δένοντας στην άμπελο την όνο του», δηλαδή τον υποκείμενο σ' αυτόν λαό από τους Ιουδαίους, «και στο κλήμα το πωλάρι της όνου του» (Γεν. 49, 11).
Κλάδος δε του κλήματος είναι οι μαθηταί του Κυρίου, προς τους οποίους έλεγε, «εγώ είμαι η άμπελος, εσείς τα κλήματα» (Ιω. 15, 5). Με το κλήμα λοιπόν αυτό συνέδεσε ο Κύριος προς τον εαυτό του το πωλάρι της όνου του, δηλαδή το νέο Ισραήλ από τα έθνη, του οποίου τα μέλη έγιναν κατά χάρι υιοί του Αβραάμ. Εάν λοιπόν η βασιλεία αυτή είναι ελπίς και των εθνών, πώς, λέγουν, αφού επιστεύσαμε σ' αυτήν εμείς, θα φοβηθούμε τους Ρωμαίους;
10. Έτσι λοιπόν οι νηπιάζοντες όχι στα μυαλά αλλά στην κακία, εμπνευσθέντες από το άγιο Πνεύμα, ανέπεμψαν στον Κύριο πλήρη και τέλειον ύμνο, μαρτυρώντας ότι ως Θεός εζωοποίησε τον Λάζαρο ενώ ήταν τετραήμερος νεκρός. Οι δε Γραμματείς και Φαρισαίοι, μόλις είδαν τα θαυμάσια αυτά και τα παιδιά να κράζουν στο ιερό λέγοντας, «αίνος στον σωτήρα μας υιό του Δαβίδ», αγανάκτησαν κι έλεγαν προς τον Κύριο· «δεν ακούεις τι λέγουν αυτά;», πράγμα που έπρεπε μάλλον ο Κύριος να ειπή τότε προς αυτούς, ότι δηλαδή "δεν βλέπετε και δεν ακούετε και δεν καταλαβαίνετε;".
Γι' αυτό ο ίδιος αντικρούοντάς τους που τον κατηγορούσαν ότι ανέχεται την υμνωδία που μόνο στον Θεό ταιριάζει, λέγει, ναι, ακούω αυτούς που σοφίζονται από εμέ αοράτως και εκφέρουν τέτοιους λόγους για μένα, εάν δε σιωπήσουν αυτοί, θα κράξουν οι λίθοι (Λουκ. 19, 40).
Εσείς όμως δεν ανεγνώσατε ποτέ εκείνον τον προφητικό λόγο, ότι από στόμα νηπίων που θηλάζουν συντόνισες ύμνον(Ματθ. 21, 16);
Διότι και τούτο ήταν άξιο μεγάλου θαυμασμού, ότι τα αμόρφωτα και αμαθή παιδιά θεολογούσαν τελείως τον Θεό που ενανθρώπησε για μας, παίρνοντας στο στόμα τους αγγελικό ύμνο· όπως δηλαδή οι άγγελοι έψαλλαν για τη γέννησι του Κυρίου, «δόξα προς τον Θεό στα ύψη και επί γης» (Λουκ. 2, 14· 19, 38), έτσι και αυτά τώρα κατά την είσοδό του αναπέμπουν τον ίδιο ύμνο, λέγοντας, «δόξα στο σωτήρα μας τον υιό του Δαβίδ, δόξα στο σωτήρα μας στα ουράνια» (Ματθ. 21, 9).
11. Αλλά ας νηπιάσωμε κι εμείς αδελφοί, κατά την κακία, νέοι και γέροντες, άρχοντες μαζί και αρχόμενοι, για να ενδυναμωθούμε από τον Θεό, να στήσωμε τρόπαιο και να βαστάσωμε τα σύμβολα της νίκης, όχι μόνο κατά των πονηρών παθών, αλλά και κατά των ορατών και αοράτων εχθρών, ώστε να ευρούμε την χάρι του λόγου για βοήθεια εύκαιρη. Διότι ο νέος πώλος, όπου καταξίωσε ο Κύριος να καθήση για χάρι μας, αν και είναι ένας, προετύπωνε την προς αυτόν υποταγή των εθνών, από τα οποία προερχόμαστε όλοι εμείς, άρχοντες μαζί και αρχόμενοι.
12. Όπως λοιπόν στον Ιησού Χριστό δεν υπάρχει αρσενικό και θηλυκό, ούτε Έλλην ούτε Ιουδαίος, αλλά όλοι είναι ένα κατά τον θείο απόστολο (Γαλ. 3, 28), έτσι σ' αυτόν δεν υπάρχει άρχων και αρχόμενος, αλλά με την χάρι του είμαστε ένα κατά την πίστι σ' αυτόν και ανήκομε στο ένα σώμα της Εκκλησίας του, έχοντας μία κεφαλή, αυτόν και ένα πνεύμα εποτισθήκαμε δια της παναγίας χάριτος του Πνεύματος και ένα βάπτισμα ελάβαμε όλοι και μια είναι η ελπίς όλων και ένας ο Θεός μας, ο επάνω από όλους και δια μέσου όλων και μέσα σε όλους μας (Εφ. 4, 6).
Ας αγαπούμε λοιπόν αλλήλους, ας ανεχώμαστε και ας φροντίζωμε ο ένας τον άλλον, αφού είμαστε μέλη αλλήλων διότι το σήμα της μαθητείας μας προς εκείνον, όπως είπε ο ίδιος ο Κύριος, είναι η αγάπη και η πατρική κληρονομία που μας άφησε αναχωρώντας από αυτόν τον κόσμο είναι η αγάπη και η τελευταία ευχή που μας έδωσε ανεβαίνοντας προς τον Πατέρα αναφέρεται στην προς αλλήλους αγάπη μας (Ιω. 13, 33ε.).
13. Ας σπεύδωμε λοιπόν να επιτύχωμε την πατρική ευχή και ας μη αποβάλλωμε την από αυτόν κληρονομία ούτε το σήμα που μας έδωσε, για να μη αποβάλλωμε και την υιοθεσία και την ευλογία και την προς αυτόν μαθητεία, και τότε θα ξεπέσωμε από την ελπίδα που μας αναμένει και θα κλεισθούμε έξω από τον πνευματικό νυμφώνα.
Όπως δε πρίν από το σωτηριώδες πάθος, καθώς ο Κύριος εισερχόταν στην κάτω Ιερουσαλήμ, του έστρωναν τα ιμάτια όχι μόνο ο λαός, αλλά και οι πραγματικοί άρχοντες των εθνών, οι Απόστολοι του Κυρίου δηλαδή, έτσι κι' εμείς άρχοντες μαζί και αρχόμενοι, ας στρώσωμε τα έμφυτα ιμάτιά μας, υποτάσσοντας την σάρκα και τα θελήματά της στο πνεύμα.
Έτσι όχι μόνο θ' αξιωθούμε να ιδούμε και να προσκυνήσωμε το σωτηριώδες πάθος του Χριστού και την αγία ανάστασι, αλλά και ν' απολαύσωμε την κοινωνία προς αυτόν «διότι», λέγει ο απόστολος, «εάν εγίναμε σύμφυτοι με το ομοίωμα του θανάτου του, είναι φανερό ότι θα γίνωμε σύμφυτοι και της αναστάσεως» (Ρωμ. 6, 5).
14. Αυτήν την ανάστασι είθε να επιτύχωμε όλοι εμείς, με την χάρι και φιλανθρωπία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, στον οποίο πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνησις, μαζί με τον άναρχο Πατέρα του και το ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Γένοιτο.
Βαϊοφόρος και προφητείες
μὴ φοβοῦ, θύγατερ Σιών· ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεται καθήμενος ἐπὶ πῶλον ὄνου(Ζαχ.9,9)
Γέν. Κεφ 49
Εκάλεσεν Ιακώβ τους υιούς αυτού, και είπεν αυτοίς: «Συνάχθητε, ίνα αναγγείλω υμίν, τί απαντήσει υμίν επ’ εσχάτων των ημερών. Συνάχθητε, και ακούσατέ μου, υιοί Ιακώβ, ακούσατε Ισραήλ του πατρός ημών.
Ιούδα, σέ αινέσουσιν οι αδελφοί σου,
αι χείρές σου επί νώτου των εχθρών σου,
προσκυνήσουσί σοι οι υιοί του πατρός σου.
Σκύμνος λέοντος Ιούδα,
εκ βλαστού, υίέ μου, ανέβης.
Αναπεσών εκοιμήθη ως λέων και ως σκύμνος.
Τίς εγερεί αυτόν;
Ουκ εκλείψει άρχων εξ Ιούδα
και ηγούμενος, εκ των μηρών αυτού,
έως άν έλθη, ώ απόκειται,
και αυτός προσδοκία εθνών,
δεσμεύων προς άμπελον τον πώλον αυτού,
και τη έλικι τον πώλον της όνου αυτού.
Πλυνεί εν οίνω την στολήν αυτού,
και εν αίματι σταφυλής την περιβολήν αυτού.
Χαροποιοί οι οφθαλμοί αυτού από οίνου,
και λευκοί οι οδόντες αυτού, ή γάλα.»
Απόδοση.
Ο Ιακώβ κάλεσε τους γιους του και τους είπε: «Συγκεντρωθείτε για να σας πω τί θα σας συμβεί στο μέλλον. Μαζευτείτε κι ακούστε με, γιοι του Ιακώβ, ακούστε τον Ισραήλ, τον πατέρα σας.
Ιούδα, εσένα θα υμνήσουν οι αδελφοί σου.
Θα τρέψεις τους εχθρούς σου σε φυγή,
Θα σε προσκυνήσουν οι γιοι του πατέρα σου.
Λιονταρόπουλο είσαι, Ιούδα,
βλαστάρι ήσουν, γιε μου, και μεγάλωσες∙
πλάγιασες κι εκοιμήθεις σαν λιοντάρι και σαν το μικρό του∙
να τον ξυπνήσει ποιος τολμά;
Άρχοντας δε θα λείψει απ’ τον Ιούδα
ούτε από τη γενιά του αρχηγός,
ώσπου να γίνουν όλα όσα γι’ αυτόν φυλάγονται∙
αυτόν προσμένουν οι λαοί.
Στο κλήμα δένει το πουλάρι του,
το γαϊδουράκι του στην κληματσίδα.
Θα πλύνει σε κρασί τη φορεσιά του
και σε αίμα σταφυλιού το ρούχο του.
Τα μάτια του δίνουν χαρά όπως το κρασί
Κι είναι τα δόντια του πιο άσπρα από το γάλα.
Ο Άγιος Γρηγοριος ο Παλαμάς αναφέρει σε μια ομιλία του που έγινε στην Κυριακή των Βαΐων:
"Γιατί αυτός ο Βασιλιάς δεν είναι μόνο ελπίδα του Ισραήλ αλλά και προσδοκία των εθνών, σύμφωνα με την προφητεία του Ιακώβ που έδεσε στην άμπελο το πουλάρι του, δηλαδή τον υποκείμενο( κατά την είσοδο στα Ιεροσύλυμα) ισραηλιτικό λαό και στις κληματσίδες της αμπέλου το γαϊδουράκι του. Οι κληματσίδες της αμπέλου είναι οι μαθητές του Κυρίου προς τους οποίους έλεγε ο Κύριος, εγώ είμαι η άμπελος εσείς τα κλήματα. Σε αυτές λοιπόν τις κληματσίδες έδεσε ο Κύριος το γαϊδουράκι του πουλαριού του, δηλαδή τον λαό του νέου Ισραήλ, αυτοί που έγιναν κατά χάριν γιοι του Αβραάμ."
Τί εορτάζουμε κάθε ημέρα της Μ. Εβδομάδας.
Τι είναι Μεγάλη Εβδομάδα;
Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα (από την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ μέχρι το Μ. Σάββατο) και ονομάζεται «Μεγάλη», όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες ή ώρες από τις άλλες εβδομάδες, αλλά γιατί τα γεγονότα όπου τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο!
Πώς βιώνεται ο λειτουργικός χρόνος τη Μεγάλη εβδομάδα;
Η Εκκλησία από την μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε από την αρχή της Μ. Εβδομάδας, να ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας. (π.χ. την Κυριακή των Βαϊων το βράδυ ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας).
Τι τελείται τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας;
Οι τέσσερις πρώτες ημέρες μας προετοιμάζουν πνευματικά για το θείο δράμα και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».
Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαϊων βράδυ):
Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:
α) Η ζωή του Ιωσήφ του 11ου γιού του Πατριάρχη Ιακώβ, του ονομαζόμενου Παγκάλου, δηλαδή του ωραίου στο σώμα και τη ψυχή. Ο Ιωσήφ προεικονίζει με την περιπέτειά του (που πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) τον ίδιο τον Χριστό και το πάθος Του.
β) Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς που ξέρανε ο Χριστός (Ματθ. 21, 18-22):
Συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν άκαρποι από καλά έργα.
Συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν άκαρποι από καλά έργα.
Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ):
Την Μεγάλη Τρίτη θυμόμαστε και ζούμε δύο παραβολές:
α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.
β) Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.
Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ):
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47), που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο. Ψάλλεται το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής.
Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ):
Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα :
α) Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, δείχνοντας για το ποια πρέπει να είναι η διακονία των πιστών στην Εκκλησία.
β) Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
γ) Την Προσευχή του Κυρίου, στο Όρος των Ελαιών και
δ) την Προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου.
Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ):
Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή:
α) Τα πτυσίματα
β) τα μαστιγώματα
γ) τις κοροϊδίες
δ) τους εξευτιλισμούς
ε) τα κτυπήματα
στ) το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την
ζ) Σταύρωση και
η) τον θάνατο του Χριστού μας.
Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωϊ και βράδυ):
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ γιορτάζουμε:
α) την Ταφή Του Κυρίου και
β) την Κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Έτσι Μεγάλη Παρασκευή το πρωϊ (ημερολογιακά), τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Ωρών και στις 12.00 το μεσημέρι της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή την Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ. Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου.
Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ (ημερολογιακά) ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου!
Κυριακή του Πάσχα (Μ. Σάββατο πρωϊ και νύχτα από τις 12.00 π.μ):
Το Μεγάλο Σάββατο (ημερολογιακά) το πρωϊ, έχουμε την λεγόμενη «1η Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως που μεταδίδουν οι ύμνοι και της προσμονής της λυτρώσεως όλης της κτίσεως από την φθορά και τον θάνατο!
Το Μεγάλο Σάββατο στις 12.00 (δηλαδή ουσιαστικά την Κυριακή), έχουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από το Πανάγιο Τάφο.
Κυριακή του Πάσχα στις 11.00 π.μ. ή το απόγευμα, τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης», όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο και διατρανώνεται παγκοσμίως η νίκη του θανάτου και η εποχή της Καινούριας Διαθήκης, της χαράς και της Αναστάσιμης ελπίδας.
Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα των Παθών και της Αναστάσεως για όλους εμάς τους Πίστους;
Οι πιστοί βιώνουμε τα πάθη και την ανάσταση του Χριστού συμμετέχοντας ενεργά σε αυτά με «συμπόρευση», «συσταύρωση» και «συνανάσταση»! Ο Χριστός με την θέληση του (εκουσίως), έπαθε και ανέστη για να σωθούμε όλοι εμείς! Αυτό σημαίνει ότι δεν λυπούμαστε «μοιρολατρικά» για το Πάθος του, αλλά για τις δικές μας αμαρτίες και αφού μετανοιώνουμε ειλικρινώς μπορούμε την αντικειμενική σωτηρία που χάραξε ο Χριστός να την κάνουμε και υποκειμενική - προσωπική σωτηρία!
Ο πόλεμος με τα πάθη (β΄)
ΑΣ υποθέσουμε ότι επιτηρείς άγρυπνα την καρδιά σου. Τί παρατηρείς εκεί;
Πρώτα απ’ όλα θα έλεγα πως έχεις την ικανότητα εποπτείας της καρδιάς. Μέσα στο σκοτάδι δεν μπορεί κανείς να διακρίνει ούτ’ ένα μεγάλο αντικείμενο∙ μέσα στο φως, όμως, ακόμα και το πιο μικρό αντικείμενο τραβάει την προσοχή του. Όσο η ψυχή δεν στρέφεται στον Θεό, είναι σκοτεινή∙ όταν, όμως, στραφεί στον Θεό, τότε Εκείνος μπαίνει μέσα της και σαν ήλιος τη φωτίζει.
Πολέμησε τη φιληδονία σ’ όλες της τις εκφάνσεις και εκδηλώσεις της. Φιληδονία , με την ευρεία έννοια του όρου, είναι η τάση για αυτοϊκανοποίηση. Αυτή αποτελεί το άντρο όλων των παθών∙ τα δέχεται , τα περιθάλπει και τα δικαιώνει, δίνοντάς τους έτσι την ελευθερία να ενεργούν χωρίς αντίσταση. Αντίθετη στη φιληδονία είναι η αυταπάρνηση. Αυταπάρνηση έχει ο άνθρωπος που επιθυμεί όχι να ευχαριστεί τον εαυτό του, αλλά να ευαρεστεί τον Θεό. Και πώς ευαρεστείται ο Θεός; Με την τήρηση των εντολών Του, που εκφράζουν το άγιο θέλημά Του, με την υποταγή δηλαδή στο νόμο Του, που σώζει, όχι με την υποταγή στα πάθη, που καταστρέφουν την ψυχή.
Εσύ, λοιπόν, έβαλες σκοπό να ευαρεστήσεις τον Θεό δίχως να χαρίζεσαι στον εαυτό σου. Έτσι έδιωξες από την ψυχή σου το σκοτάδι. Το πνεύμα σου φωτίστηκε. Και αν διατηρήσεις σταθερά τη μνήμη του Θεού, ο πνευματικός ήλιος θα σε καταυγάσει. Τότε πια κανένα πάθος δεν θα σε πλησιάζει χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι.
Πιστεύω πως έχεις προετοιμαστεί κατάλληλα για την αντιμετώπιση των παθών. Όταν ετοιμαζόσουνα για την Εξομολόγηση και εξέταζες τον εαυτό σου, διαπιστώνοντας τα σφάλματα που είχες διαπράξει στο παρελθόν, καθόριζες παράλληλα και το πώς θα ζήσεις στο μέλλον, τί δηλαδή οφείλεις να κάνεις και τι ν’ αποφεύγεις. Τα πάθη, που είναι πάντα ενάντια σ’ ό,τι οφείλεις να κάνεις, πρέπει να τ’ αποφεύγεις. Ενώ , λ.χ. οφείλεις να είσαι ταπεινή, το πάθος σε γεμίζει υπερηφάνεια και έπαρση∙ ενώ οφείλεις να είσαι μειλίχια, το πάθος σε κάνει ν’ ανάβεις από οργή και θυμό∙ ενώ οφείλεις να χαίρεσαι για την ευτυχία των συνανθρώπων σου, το πάθος σου εμπνέει το φθόνο ∙ ενώ οφείλεις να συγχωρείς όσους σε βλάπτουν, το πάθος σε παρακινεί στην εκδίκηση. Κοντολογίς, κάθε εμπαθές συναίσθημα και κάθε εμπαθής ενέργεια εναντιώνονται στο σωστό και το δίκαιο. Εσύ αυτοδεσμεύθηκες να κάνεις μόνο το σωστό και απαρνήθηκες το άδικο, δηλαδή ό,τι έχει σχέση με τα πάθη. Θα έλεγα ότι και μόνο μ’ αυτή την αμετάκλητη αυτοδέσμευση είσαι πια σε θέση να προσέχεις άγρυπνα τον εαυτό σου και να διακρίνεις κάθε πάθος που θα επιχειρήσει να σε κυριέψει.
Η επαγρύπνησή σου μπορεί ν’ αποδειχθεί ατελέσφορη σε μια μονάχα περίπτωση: Όταν ένα πάθος δεν σε πλησιάσει με το αληθινό του πρόσωπο, αλλά με προσωπείο αγαθό. Τότε θα ξεγελαστείς και θα νομίσεις ότι δεν είναι πάθος. Όλοι παραδεχόμαστε , π.χ., πως ο θυμός είναι πάθος και τον αναγνωρίζουμε πώς εκδηλώνεται. Συχνά, ωστόσο, εμφανίζεται ωραιοποιημένος, σαν “δίκαιη αγανάκτηση”. Με όμοιο τρόπο μεταμφιέζονται όλα τα πάθη, για να παρουσιάζονται σαν εύλογα και δικαιολογημένα. Έτσι μπορούν να σε εξαπατήσουν εύκολα. Φυλάξου! Πρέπει ν’ απαρνηθείς καθετί το εμπαθές, ακόμα και το πιο ασήμαντο, ακόμα και το πιο ανεπαίσθητο.
Θ’ αναρωτιέσαι βέβαια, τί μπορείς να κάνεις, αφού ένα πάθος μπορεί να μεταμφιέζεται με τόση ευκολία. Πρώτον, αν έχεις στραφεί στον Θεό μ’ όλη σου την καρδιά και έχεις παραδώσει σ’ Εκείνον τον εαυτό σου ολοκληρωτικά, ο Πανάγαθος δεν θα σ’ αφήσει ποτέ ν’ απατηθείς. Ο άγγελός Του, ο ακοίμητος φύλακάς σου, θα σε προειδοποιεί μυστικά για κάθε κίνδυνο. Φτάνει ν’ ακούς , όταν η φωνή του μέσα σου σου αποκαλύπτει ότι κάτι είναι άτοπο, ανάρμοστο, εφάμαρτο. Δεύτερον, τώρα που άρχισες τον αγώνα εναντίον των παθών, θ’ αρχίσεις ν’ αποκτάς και μια πνευματική πείρα. Τί είναι αυτή η πείρα; Η ικανότητα άμεσης διακρίσεως του καλού από το κακό, του σωστού από το σφαλερό, του θεάρεστου από το δαιμονικό, της αρετής από το πάθος. Αν δεν κάνεις την παραμικρή υποχώρηση στα πάθη, πολύ σύντομα θα γίνεις πλούσια σε πνευματική πείρα. Ο απόστολος Παύλος αναφέρει κάπου πως οι ώριμοι χριστιανοί με τη συνεχή χρήση έχουν εξασκήσει τα αισθητήριά τους, για να μπορούν να διακρίνουν το καλό από το κακό ( Εβρ. 5:14 ) . Αυτό ακριβώς είναι που διαμορφώνεται τώρα μέσα σου. Όπως η γεύση ξεχωρίζει το γλυκό από το πικρό, έτσι και η καρδιά, διδαγμένη από την αίσθησή της, θα σου λέει τί είναι καλό και τί κακό.
Θα μου πεις, βέβαια, ότι, όσο κι αν ασκηθείς, τα πάθη θα συνεχίσουν να επιδιώκουν την άλωση της ψυχής και του σώματός σου. Έτσι είναι. Εσύ, όμως, μην αφήνεις κανένα πάθος, που σου επιτίθεται φανερά, να σε κυριέψει. Σ’ αυτό να είσαι ανυποχώρητη. Αν κάποιο πάθος τρυπώσει μέσα σου στα κλεφτά, χωρίς να το αντιληφθείς, ο Θεός δεν θα σου καταλογίσει ευθύνη. Και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, πάντως, πρέπει να μετανοείς ενώπιον του Κυρίου. Συνάμα πρέπει να εξετάζεις πώς το πάθος κατόρθωσε να σε ξεγελάσει και να σε κυριέψει, ώστε να παίρνεις τα κατάλληλα προφυλακτικά μέτρα για το μέλλον. Έτσι, με τον καιρό, θα μάθεις πώς ν’ αντιμετωπίζεις τα πάθη.
Θα σου προτείνω, ωστόσο, μια μέθοδο, μια πολύ απλή μέθοδο, που αν την εφαρμόσεις με συνέπεια και προσοχή, θα σε βοηθήσει ν’ αντιλαμβάνεσαι έγκαιρα κάθε πάθος και να το διώχνεις, πριν προλάβει να σε κυριέψει. Να τί έχεις να κάνεις: Θα παρατηρήσεις προσεκτικά τον εαυτό σου και θα διαπιστώσεις – είναι πολύ εύκολο- προς τα πού κλίνουν οι σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Κλίνουν προς την ευαρέστηση του Θεού ή προς τη φιληδονία; Ξέρεις ότι το σωστό είναι να αντιτίθεσαι στη φιληδονία. Κάποιος γέροντας είπε στον υποτακτικό του: “Πρόσεξε μη δεχθείς εκείνον τον προδότη!”. “Ποιόν προδότη;”, ρώτησε ο υποτακτικός. “Τη φιληδονία”, αποκρίθηκε ο γέροντας. Η φιληδονία ευθύνεται για όλα τα πνευματικά μας προβλήματα. Η φιληδονία ανοίγει την πόρτα της ψυχής μας στον εχθρό. Αν , λοιπόν, την πολεμήσεις με σταθερή αποφασιστικότητα , πολύ δύσκολα θα σε κυριέψει οποιοδήποτε πάθος. Σου εύχομαι και σε προτρέπω μ’ όλη μου την καρδιά: Ποτέ μη δεχθείς τον κακόβουλό αυτό προδότη.
Δεν αμφιβάλλω πως εύκολα θα φυλάξεις τον εαυτό σου, αν δεν ραθυμήσεις, δεν χαλαρώσεις την προσοχή σου και δεν μειώσεις το ζήλο σου. Να θυμάσαι τα δικά σου λόγια: “Θέλω να κρατήσω τον εαυτό μου στο επίπεδο της πραγματικής ανθρώπινης αξίας”.
Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!
Ο πόλεμος με τα πάθη (α΄)
Υπάρχουν μέσα μας πάθη, αλλά δεν αποτελούν ουσιώδη και εγγενή μέρη της ψυχής. Ο λόγος , π.χ. , δηλαδή το λογικό, είναι μέρος της ψυχής. Γι’ αυτό δεν μπορεί να αφαιρεθεί, χωρίς να καταστραφεί η ψυχή. Με τα πάθη, όμως, δεν συμβαίνει το ίδιο. Επειδή είναι ξένα προς τη φύση μας, μπορούν ν’ απομακρυνθούν χωρίς αυτή ν’ αλλοιωθεί. Απεναντίας μάλιστα, όταν απομακρυνθούν, τότε γινόμαστε αληθινοί άνθρωποι, ενώ, όσο υπάρχουν μέσα μας, μας κάνουν από ορισμένες τουλάχιστον απόψεις, χειρότερους κι από ζώα. Όταν αγαπάμε τα πάθη που μας εξουσιάζουν, τότε αυτά δένονται τόσο στενά με την ανθρώπινη φύση, ώστε, ενώ ενεργούμε με εμπάθεια, φαίνεται ότι ενεργούμε φυσιολογικά. Κι αυτό, γιατί, όταν είμαστε υποταγμένοι στα πάθη, όχι μόνο κάνουμε πρόθυμα ό,τι θέλουν, μα και πιστεύουμε ακράδαντα πως η φύση είναι τέτοια και πως, επομένως, αλλιώς δεν μπορεί να γίνει.
Όλα τα πάθη προέρχονται και συντηρούνται από την επιθυμία της αυτοϊκανοποιήσεως και της απολαύσεως, από τη φιλαυτία και την υπερηφάνεια. Μόλις ο άνθρωπος αποκτήσει ταπείνωση και αυταπάρνηση, κυριεύεται από τον πόθο της ευαρεστήσεως του Θεού. Τότε όλα τα πάθη χάνουν το έρεισμά τους και συνακόλουθα τον έλεγχο της αυτοσυνειδησίας και της βουλήσεως. Χάνοντας το έρεισμά τους, στερούνται τη χαρακτηριστική εκείνη δύναμη, με την οποία έσερναν τον άνθρωπο όπως σέρνει ο αγωγιάτης ένα γαϊδουράκι από το σκοινί. Πρωτύτερα , με τον πρώτο πειρασμό, ο άνθρωπος έσπευδε να ικανοποιήσει το αντίστοιχο πάθος. Τώρα, απεναντίας όχι μόνο δεν θέλει να υποκύψει σε κανέναν πειρασμό, μα και φεύγει αμέσως μακρυά του.
Να σε ποια κατάσταση βρίσκεσαι κι εσύ, αφότου έβαλες σκοπό να εργαστείς για τον Κύριο με θέρμη, χωρίς να λυπάσαι τον εαυτό σου. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι τα πάθη δεν είχαν προλάβει να θεριέψουν και να ριζώσουν γερά μέσα σου. Υπάρχουν, πάντως, κι εσύ ενεργούσες σύμφωνα μ’ αυτά, χωρίς να γνωρίζεις ότι έτσι έβλαπτες τον εαυτό σου, καμιά φορά μάλιστα και τα επαινούσες, όπως έκανες με τη δίκαιη αγανάκτηση και την υπερήφανη αυτοδικαίωσή σου. Κι αυτές, βλέπεις, όταν προκόβουμε στην αρετή, πρέπει να τις θεωρούμε – και είναι- εμπαθείς εκδηλώσεις της ψυχής.
Υπάρχουν, λοιπόν, μέσα σου τα πάθη, αλλά είναι κρυμμένα. Κάθε τόσο εμφανίζονται, διεκδικώντας τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, αλλά εσύ δεν πρέπει να υποκύπτεις στις απαιτήσεις τους. Θα ήθελα να πιστεύω ότι δεν θα σε ενοχλήσουν άλλη φορά, γιατί τώρα, χάρη στην αποφασιστικότητά σου, έχουν χάσει τη δύναμή τους. Την έχασαν από τότε που αποφάσισες να μη λυπάσαι τον εαυτό σου για τον Θεό. Ωστόσο δεν ξέρω πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, γιατί μια απόφαση δεν φτάνει∙ πρέπει και να πραγματοποιηθεί, ή μάλλον να πραγματοποιείται κάθε στιγμή, χωρίς δισταγμούς, συμβιβασμούς, παραχωρήσεις ή υπαναχωρήσεις.
Μολονότι, δηλαδή, ήδη έχεις αποφασίσει να ευαρεστήσεις τον Θεό και έχεις κατανοήσει τί ζητάει από σένα, πρέπει να εφαρμόσεις με συνέπεια τους ακόλουθους κανόνες:
α ) «Προσέχετε καλά πώς ζείτε∙ μη ζείτε ως ασύνετοι αλλά ως συνετοί. Να χρησιμοποιείτε σωστά το χρόνο σας, γιατί ζούμε σε καιρό κυριαρχίας του κακού» ( Εφ. 5:15-16 ) . Στον καιρό μας κυριαρχεί το κακό λόγω των παθών που υπάρχουν μέσα μας.
β) «Να είστε νηφάλιοι και άγρυπνοι» ( Α΄ Πετρ. 5:8 ) .
γ) «Προσέχετε, αγρυπνείτε και προσεύχεσθε» ( Μαρκ. 13: 33 ) .
Γιατί πρέπει να προσέχεις και ν’ αγρυπνείς; Για να μην κινηθεί ύπουλα κάποιο πάθος, κατορθώνοντας να σε απατήσει και να σε ρίξει στην αμαρτία. Ακόμα κι αν βρεθείς ασυναίσθητα κάτω από την επήρεια ενός πάθους, εφόσον αυτό θα σε εξωθήσει σε μια εφάμαρτη πράξη, έστω κι ασήμαντη , θα ευαρεστήσεις τον εχθρό και όχι τον Θεό. Πρέπει, λοιπόν, να είσαι άγρυπνη, νηφάλια και προσεκτική, ώστε ο εχθρός να μην αποκομίζει ούτε το ελάχιστο κέρδος από σένα.
Πιο αναλυτικά: Να είσαι άγρυπνη, δηλαδή να μην κοιμάσαι. Τί σημαίνει αυτό; Να μην παραδίνεσαι στην αμέλεια, αλλά να βρίσκεσαι σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα, ώστε, αν ο εχθρός κινηθεί ύπουλα εναντίον σου, να τον αντιληφθείς αμέσως. Να είσαι νηφάλια, δηλαδή ξεμέθυστη. Τί σημαίνει αυτό; Να μην προσκολλάς την καρδιά σου παρά στον Θεό μονάχα, γιατί κάθε άλλη προσκόλληση μεθάει την ψυχή και της αφαιρεί την φρόνηση. Να είσαι προσεκτική. Τι σημαίνει αυτό; Να παρατηρείς προσεκτικά τί συμβαίνει μέσα σου, ώστε κανένα κακό να μην εμφανιστεί και να μη σταθεί στην καρδιά σου.
Η προσοχή και η επαγρύπνηση έχουν κεφαλαιώδη σημασία στον πόλεμο με τα πάθη. Αν παραβλέψεις τον εχθρό και τον αφήσεις να περάσει μέσα σου, περίμενε είτε να πληγωθείς είτε ολότελα να συντριβείς. Αν, όμως, τον αντιληφθείς έγκαιρα, θα το βάλει στα πόδια. Έτσι κάνουν σχεδόν πάντα οι πνευματικοί μας αντίπαλοι. Εξαφανίζονται μόλις γίνουν αντιληπτοί, για να μας ξαναπλησιάσουν στα κλεφτά, όταν εφησυχάσουμε. Υπάρχουν, πάντως, και πνεύματα ιδιαίτερα σκληρά και επίπονα, που επιδιώκουν να μας κυριέψουν με κάθε τρόπο και σε κάθε περίπτωση.
Θα συνεχίσω όμως, την άλλη φορά. Προς το παρόν να ‘σαι καλά.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)