Athanatos Oikos Kyriou

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2022

Μεγάλη Σαρακοστή: γιατί ονομάζεται έτσι και ποιές σημειολογίες κρύβει;

Μεγάλη Σαρακοστή, ονομάζεται η νηστεία που προηγείται του Πάσχα. Την λέμε Μεγάλη για να την ξεχωρίζουμε από την νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή» επειδή είναι ελαφρότερη. Σαρακοστή ονομάζεται επειδή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μία έβδομη. Έτσι στην εποχή μας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.

Σε όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τελείται στην εκκλησία μας η Προηγιασμένη Ακολουθία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν Θεία Κοινωνία, η οποία όμως έχει προαγιασθεί την προηγουμένη Κυριακή. Γι’ αυτό τον λόγο ονομάζεται η Ακολουθία αυτή Προηγιασμένη.

Τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια η ακολουθία αυτή ετελούντο σχεδόν καθημερινά, καθ’ όλη την διάρκεια της Σαρακοστής. Στις μέρες μας, όπως είπαμε, έχει περιορισθεί η τέλεση της κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Σαρακοστής.

Κάποιες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής έχουν ξεχωριστή σημασία και δική τους σημειολογία.

Το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της νηστείας είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κόλλυβων του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος. Θαύμα που βοήθησε τους Χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης, να τηρήσουν την νηστεία, που προσπάθησε με δόλια μέσα να μολύνει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουλιανός ο Παραβάτης.

Ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης είδε σε όνειρο τον μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο, ο οποίος του φανέρωσε τις προθέσεις του Ιουλιανού και τον συμβούλεψε αντί των αρτύσιμων φαγητών να φτιάξουν και να φάνε ως τροφή, οι χριστιανοί, κόλλυβα. Έτσι φτιάχνοντας και μοιράζοντας κόλλυβα, θυμόμαστε και τιμούμε κάθε χρόνο το θαύμα του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου.

Η A’ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843μ.Χ.

Η B’ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14ος αιώνας). Ο Άγιος Γρηγόριος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των ορθοδόξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων.

Η Γ ‘ Κυριακή των νηστειών,είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστης μας. Ημέρα που οι πιστοί παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν την πορεία τους, την νηστεία, που θα τους οδηγήσει στην Ανάσταση του Κυρίου.

Η Δ’ Κυριακή των νηστειών, είναι ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννη, συγγραφέα της Κλίμακας. Η κλίμακα είναι ένα βιβλίο με ομιλίες του Αγίου Ιωάννη. Αντικείμενο των ομιλιών αυτών είναι τα σκαλοπάτια της πνευματικής ανάβασης των Μοναχών, μέσα από την προσωπική τους άσκηση.

Η ημέρα Τετάρτη της 5ης εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος. Συγγραφέας και συνθέτης του Μεγάλου Κανόνα είναι ο Άγιος Πατέρας μας Ανδρέας, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Μέσα στα 250 τροπάρια που τον απαρτίζουν, έχει συγκεντρώσει τις ιστορίες από τον Αδάμ έως και την Ανάληψη του Κυρίου. Καλεί δε κάθε έναν από εμάς, να παραδειγματιζόμαστε από αυτές, να μιμούμαστε τα καλά και να αποφεύγουμε τα άσχημα που έπραξαν οι πρόγονοι μας.

Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ημέρα αφιερωμένη στην Παναγία που στέκει πάντα βοηθός των Χριστιανών σε περιόδους ειρήνης ή πολέμου. Εορτάζουμε τα θαύματα που έκανε η Παναγία προστατεύοντας την Βασιλεύουσα από λαούς που ήθελαν να την κυριεύσουν. Μετά από μια τέτοια νίκη ο λαός της Κωνσταντινούπολης, όρθιος (ακάθιστος) ευχαρίστησε την Θεομήτορα ψάλλοντας. Θυμούμενοι αυτό το γεγονός, ευχαριστούμε κι εμείς με την σειρά μας την Παναγία ψάλλοντας όρθιοι.

Η Ε’ Κυριακή των νηστειών, είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η Οσία, από ηλικία 12 ετών ακολουθούσε έναν ιδιαίτερα έκλυτο βίο. Σε ηλικία 30 ετών, ήρθε σε επαφή με τον Χριστιανισμό, μετανόησε και προσκύνησε. Την υπόλοιπη ζωή της, 47 έτη, ασκήτεψε στην έρημο. Την ημέρα αυτή καλούνται όλοι να μιμηθούν το παράδειγμα της και να έρθουν πιο κοντά στον Χριστό μετανοώντας για τις αμαρτίες τους.

Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Ημέρα αφιερωμένη στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό.

Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, είναι η Κυριακή των Βαΐων. Είναι ημέρα αφιερωμένη στην θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από την Βηθανία. Τότε ο λαός υποδέχθηκε το Χριστό με επευφημίες και με «βάϊα φοινίκων», από τα οποία πήρε και το όνομα της αυτή η ημέρα.

Στη διάρκεια της Σαρακοστής, δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κανενός ζωικού προϊόντος. Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων, κατά τις οποίες επιτρέπεται η βρώση ψαριών.

Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2020

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος:Να είμαστε πολυ προσεκτικοί και μετά την Θεία Κοινωνία!

«Οὐ φίλημά σοι δώσω καθάπερ ὁ Ἰούδας», λέμε κάθε φορά που κοινωνούμε. Δηλαδή δεν θα μιμηθώ τον Ιούδα που μόλις κοινώνησε, αμάρτησε, (πρόδωσε με φίλημα τον Χριστό!).

Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ προσεκτικοί μετά τη Θ. Κοινωνία! ‘Έχουμε βάλει μέσα μας το Χριστό! Σκεφθείτε να υβρίζουμε τον πλησίον μας, να τον αδικούμε, να τον κλέβουμε! «Ενώ έχουμε φάει «αμνό», να γινόμαστε «λύκοι»! Ενώ έχουμε φάει «πρόβατο», να αρπάζουμε σαν τα λιοντάρια! Πώς θα απολογηθούμε, όταν κάνουμε τέτοιες αμαρτίες , έχοντας προηγουμένως κοινωνήσει;» ( Άγιος Ι. P.G. 58: 508 ) . Μια τέτοια αμαρτία (μετά τη Θ. Κοινωνία ) ζυγίζει πολύ βαριά!

Ο Άγιος Ιωάννης καυτηριάζει ακόμα και όσους μετά τη Θ. Κοινωνία το ρίχνουν στο κρασί και στο φαγοπότι, διώχνοντας έτσι από πάνω τους τα χαρίσματα της Θ. Κοινωνίας! «Μη ρίψης χαράν τοσαύτην, μη εκχέης, τον θησαυρόν ,μη επεισαγάγης μέθην την της αθυμίας μητέρα, την του διαβόλου χαράν, την μυρία τίκτουσαν κακά. Τον δε Χριστόν ένδον έχων τολμάς ,ειπέ μοι, τοσαύτην επεμβαλείν μέθην;» ( P.G. 61: 232 ) .

Και αν από μόνη της η τρυφή προκαλεί τον πνευματικό θάνατο ( Α΄ Τιμ. 5:6 ) πόσο μάλλον μετά τη Θ. Κοινωνία! «Και ει εν άλλω καιρώ τούτο γινόμενον απόλλυσι, πολλώ μάλλον μετά την των μυστηρίων κοινωνίαν». ( P.G. 61: 231 ). Έλαβες «άρτον ζωής», και κάνεις πράγματα που επιφέρουν τον θάνατο; Δεν φρίττεις, «Συ δε άρτον ζωής λαβών, πράγμα θανάτου ποιείς, και ου φρίττεις;». ( P.G. 61:231 ) . Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης συνιστά ακόμα και νηστεία και μετά την Θ. Κοινωνία! Γράφει: «Πριν κοινωνήσεις , νηστεύεις για να κοινωνήσεις άξια. Αφότου όμως μεταλάβεις, θα πρέπει να αυξήσεις την εγκράτεια, για να μην φανείς ανάξιος γι’ αυτό που έλαβες. Τί λοιπόν; Πρέπει να νηστεύουμε και μετά τη Θεία Κοινωνία; Καλό είναι αυτό, αλλά δεν θα σας υποχρεώνω να το κάνετε. Απλά σας συμβουλεύω να μην το ρίχνετε στο φαγοπότι και στην απληστία» ( PG 61:231) .

Ελεημοσύνη.

Ο Άγιος Ιωάννης το θεωρεί αδιανόητο , να έχεις κοινωνήσει, και να αδιαφορείς για τον πλησίον σου! Να βλέπεις μπροστά σου το Χριστό γυμνό και πεινασμένο στο πρόσωπο του άλλου, και συ να μην του δίδεις σημασία! «Τι λέγεις; Ανάμνησιν Χριστού ποιείς, και πένητας παροράς και ου φρίττεις;» ( P.G. 61:229 ) . «Αν έκανες μνημόσυνο του παιδιού σου ή του αδερφού σου, και δεν έκανες, όπως λέει το έθιμο, «τραπέζι» στους φτωχούς, δεν θα σε έτυπτε η συνείδησή σου; Όμως τώρα που γίνεται «ανάμνηση» του Δεσπότου σου και δεν κάνεις το παραμικρό!» (P.G. 229- 230 ) . «Θρέψωμεν τον Χριστόν, ποτίσωμεν, ενδύσωμεν∙ ταύτα της τραπέζης εκείνης άξια» (P.G. 61: 232 ). Συνιστούσε μάλιστα στους πιστούς να φέρνουν τους αρρώστους στο Ναό, ώστε έχοντας (οι πιστοί) προηγουμένως κοινωνήσει, να δείχνουν αμέσως και εμπράκτως την κοινωνία τους με τον πλησίον, βοηθώντας τους αρρώστους!

Ο Άγιος Ιωάννης έφθασε μάλιστα στο σημείο να ειπεί, πως όποιος έχει κοινωνήσει και δεν βοηθά τον πλησίον του, κάνει μεγαλύτερο έγκλημα από τον άσπλαχνο δούλο της παραβολής! ( Μτ. 18: 23-43 ). Ενώ δηλαδή ο κύριός του του χάρισε δέκα χιλιάδες τάλαντα, αυτός (ο δούλος ) δεν ήθελε να χαρίσει στον σύνδουλό του ούτε εκατό δηνάρια! «Και ο Κύριος οργίσθηκε και τον παρέδωσε στους βασανιστές» ( Μτ. 18:34 ) . Και ο Άγιος Ι. σχολιάζει: «Γεύθηκες το Αίμα Δεσποτικόν, και δεν δίδεις σημασία στον αδερφό σου; ! Δεν άκουσες τι έπαθε αυτός που απαιτούσε τα εκατό δηνάρια; ! Ακύρωσε τη «δωρεά» που του έκανε ο κύριός του! Δεν καταλαβαίνεις πως τέτοιος είσαι και συ ακόμα και χειρότερος! Ήσουν πάμφτωχος (από αρετές) «μυρίων γέμων αμαρτημάτων», και όμως ο Θεός σου συγχώρησε τις αμαρτίες σου, και σε δέχθηκε στην «Τράπεζά» Του. Και συ ούτε καν συγκινήθηκες , ώστε να γίνεις πιο φιλάνθρωπος προς τον πλησίον! Λοιπόν τίποτε άλλο δεν απομένει και για σένα, παρά να σε παραδώσουν στους βασανιστές!» ( P.G.61, 230 , ελεύθερη απόδοση ) .

Ο «δίσκος» στις εκκλησίες.

Ήδη στην πρώτη Εκκλησία μετά τη μετάληψη των αχράντων μυστηρίων έβγαινε «δίσκος» υπέρ των πτωχών. Και ο «προεστώς» «διαμοίραζε» τα χρήματα, είτε στις χήρες, ή στα ορφανά, ή στους φτωχούς, ή στους φυλακισμένους, ή στους ξένους, ή στους αρρώστους». ( Άγιος Ιουστίνος , P.G. 6:429, & A΄Κορ. 16:2 -8 & Ρωμ. 15:23- 30 ) . Θα θυμούνται οι παλαιότεροι πως ο δίσκος στην εκκλησία έβγαινε αμέσως μετά τον «καθαγιασμό» , στο «Ἄξιον Ἐστί», λίγο δηλαδή προ της Θ. Κοινωνίας.

Είχε και αυτό τη σημασία του: Τώρα που ο Χριστός θα σου «δώσει» το Σώμα Του, δώσε και συ «κάτι»!